آیه زکاتبه آیه ۱۰۳ سوره توبه (که در باره زکات اموال است) آیه زکات می‌گویند: ((خذ من اموالهم صدقة تطهرهم وتزکیهم بها وصل علیهم ان صلاتک سکن لهم والله سمیع علیم)؛ ) از اموال آنان صدقه‌ای بگیر تا به وسیله آن پاک و پاکیزه شان سازی و برایشان دعا کن زیرا دعای تو برای آنان آرامشی است و خدا شنوای داناست. ۱ - معنای زکاتزکات به معنای رشد حاصل از برکت دادن خدا و همچنین به معنای پاک کردن آمده است. در این آیه، به بعد اخلاقی، روانی و اجتماعی زکات اشاره شده است. ۲ - آثار زکات۲.۱ - مورد اولنخست این که زکات مایه پاکی و رشد است؛ یعنی زکات پردازان را از رذایل اخلاقی همچون دنیاپرستی ، بخل و امساک پاک کرده، نهال نوع دوستی و سخاوت و توجه به حقوق دیگران را در آن‌ها پرورش می‌دهد. ۲.۲ - مورد دومو دیگر این که مفاسد و آلودگی‌های ناشی از فقر و فاصله طبقاتی و محرومیت گروهی در جامعه ، با انجام این فریضه الهی برچیده، و صحنه اجتماع از این آلودگی پاک، و یک نوع همبستگی اجتماعی و پیشرفت اقتصادی در سایه این قانون تامین می‌شود. ۳ - موارد مصرف زکاتدر آیه ۶۰ همین سوره به موارد مصرف زکات اشاره شده است: ((انما الصدقات للفقراء والمساکین والعاملین علیها والمؤلفة قلوبهم وفی الرقاب والغارمین وفی سبیل الله وابن السبیل فریضة من الله والله علیم حکیم)؛ ) « صدقات تنها به تهیدستان و بینوایان و متصدیان و پخش آن و کسانی که دلشان به دست آورده می‌شود و در آزادی بردگان و وامداران و در راه خدا و به در راه مانده اختصاص دارد [۳] به عنوان فریضه از جانب خداست و خدا دانای حکیم است». به جهت ذکر موارد مصرف زکات، از این آیه نیز برخی به آیه زکات تعبیر آورده‌اند، اما غالبا به آن، «آیه صدقات» گفته‌اند. [۲]
منصور، عبدالحمید یوسف، نیل الخیرات فی القراءات العشرة، جلد۹، صفحه ۳۷۷.
۴ - مستحقان زکاتدر آیه «إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساکینِ وَ الْعامِلِینَ عَلَیها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِی الرِّقابِ وَ الْغارِمِینَ وَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ فَرِیضَةً مِنَ اللَّهِ ...» مستحقان زکات که هشت صنف هستند، مشخص شده‌اند که در این آیه شریفه، لام «للفقراء» بیانگر اختصاص زکات به اصناف یاد شده است. ۵ - حکم وجوب زکاتدر این آیه شریفه، از جمله «فَرِیضَةً مِنَ اللَّهِ» وجوب زکات نیز استفاده شده است. ۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگ نامه فارسی علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیه زکات (۱۰۳ توبه)». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۱۴۹. |